5 เช็คลิสต์เตือนใจ รู้เท่าทันสื่อ ! 

เพราะข่าวสารทุกวันนี้ แม้จะเป็นความจริง ก็เปลี่ยนเรื่องที่ไม่เป็นจริง ให้เป็นความจริงได้ด้วยความเชื่อมั่นในแบบ

ผิด ๆ ได้เช่นเดียวกัน เพื่อเป็นการสร้างภูมิคุ้มกันให้กับตัวเองในการเสพย์สื่อที่ถูกต้อง วันนี้พวกเรา NPR จะพาทุกคนไปทำความรู้จักกับ Media Literacy หรือการรู้เท่าทันสื่อมีอะไรบ้าง ไปดูกันน

1. ข้อความ แปลออกมาได้หลายความรู้สึก

ให้ 10 คน มาอ่านบทความเดียวกัน ก็อาจได้ความรู้สึกที่ไม่เหมือนกัน บางคนอ่านแล้วนึกภาพไม่ออก ไม่รู้สึกอะไร ในขณะที่บางคนอ่านแล้วเกิดความรู้สึกไม่ดี นั่นก็เพราะแต่ละคนต่างก็อ่านผ่านเลนส์ประสบการณ์ อายุ เพศ และเรื่องราวที่เจอมาไม่เหมือนกัน จึงต้องพิจารณาให้ดี ๆ หากเป็นการรายงานเนื้อหาของผู้ที่ใส่ความรู้สึกตัวเองลงไป

อาจเป็นการชักจูงความรู้สึกเราโดยไม่รู้ตัวได้

‍

2. เหรียญมี 2 ด้าน สื่อก็เลือกมุมมองในการเล่าเช่นเดียวกัน

แม้เรื่องราวส่วนใหญ่จะประกอบด้วยโครงสร้าง ใคร ทำอะไร ที่ไหน อย่างไร แต่ในทุก ๆ เหตุการณ์ จะถูกเล่าด้วยการดึงใจความสำคัญหรือเรื่องเด่นออกมาเสมอ ไม่ว่าจะเป็นการเน้นว่าผู้ที่ทำหรือถูกกระทำคือใคร จบสถาบันไหน มีความเห็นว่าอย่างไร หรือแม้กระทั่งฐานะอยู่ในระดับไหน ขึ้นอยู่กับความสำคัญของเรื่องราวนั้น ๆ ที่สื่อเห็น เพราะเรื่อง 1 เรื่อง ก็เล่าได้ไม่เหมือนกันแล้ว

3. ทุกข้อความผ่านการจัดวางเพื่อผลกำไร

ทุกบทความและเนื้อหาที่เป็นข่าว ต่างก็เป็นการลงอย่างมีวัตถุประสงค์ทั้งสิ้น ไม่ว่าจะเป็นการแสดงจุดยืนภาพลักษณ์ของตนเองของสำนักสื่อ สร้างภาพจำในใจผู้อ่าน หรือเพื่อบอกข้อมูลข่าวสารต่างๆ แต่ก็ปฎิเสธไม่ได้ว่าเงินยังเป็นสิ่งจำเป็นในการดำรงชีวิต

4. ทุกข้อความเกิดจากปลายปากกาจรด

ไม่ว่าจะเป็นการรายงานข่าว หรือบทความเชิงวิชาการต่าง ๆ ต้องพึงระลึกไว้เสมอว่าเนื้อหาทั้งหมดผ่านการเรียบเรียงแล้วเพื่อความสวยงาม หรือทำให้เข้าใจง่าย จึงอาจมีบางคำแต่งเติมเข้ามาโดยที่ไม่ได้ถูกต้องทั้งหมด 100% ดังนั้นเมื่ออ่านแล้วต้องไม่ลืมที่จะวิเคราะห์ด้วยหลักความเป็นเหตุเป็นผลกันด้วยนะ

5. ทุกเนื้อหาถูกปรับให้เข้ากับแต่ละแพลตฟอร์ม

แต่ละแพลตฟอร์มมีการทำงานที่แตกต่างกันไป Facebook มีไว้เล่าเรื่องราวแบบพรรณนาเล็กน้อย หากเป็น Twitter จะต้องรวดเร็ว กระชับ หากเป็นวิดีโอพิถีพิถันก็ต้องผ่านทาง YouTube แม้จะเป็นเรื่องใจความเดียวกัน แต่ก็ถูกถ่ายทอดออกมาต่างกันได้

‍

ทุกครั้งที่อ่านข่าวหรือบทความใดก็ตาม อย่าลืมคิดถึงเช็คลิสต์ทั้ง 5 ข้อนี้ วิเคราะห์เหตุผลตามความน่าจะเป็น และอ่านข่าวหลายแหล่งเพื่อความเป็นกลาง เพียงเท่านี้ก็จะไม่เป็นเหยื่อให้ Fake News ได้นะะ

‍